Έλληνες παρασημοφορούνται: Η απόπειρα διάσωσης του Νορβηγού Άρνε Χάνσεν από τον Σκυριανό ναυτικό Μαντζουράνη Κουναδίνη στα ταραγμένα νερά του Λίβερπουλ, το 1959.

Γράφει ο ιστορικός Κατσικαρέλης Μιχάλης

«Τα καλά πλοία αξίζουν τόσο όσο και τα επ’αυτών πληρώματα»

Κώστας Μ.Λαιμός, 1971

Ιστορίες θάρρους και ανδρείας στην θάλασσα, γράφονται όχι μόνο στον πόλεμο αλλά και την περίοδο της ειρήνης. Και ξετυλίγονται καλύτερα στις σελίδες ενός βιβλίου είτε σε μια οθόνη μπροστά μας, όταν συνοδεύονται από ένα πλήθος από τεκμήρια που δίνουν την πλήρη διάσταση τους.

 

Το M/S VENI. Πηγή: Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη

Το Αρχείο της Οικογένειας Κουναδίνη

Ο Μαντζουράνης Κουναδίνης γεννήθηκε στις 8 Νοεμβρίου στην Σκύρο και απεβίωσε στις 30 Οκτωβρίου του 1994 στην Αργυρούπολη, έχοντας προλάβει να συμπληρώσει 22 χρόνια υπηρεσίας στο εμπορικό ναυτικό, αποκτώντας παράλληλα 3 τέκνα με την σύζυγο του Ευφροσύνη. Η περιπετειώδης ζωή του γίνεται γνωστή το τελευταίο διάστημα από το προσωπικό του Αρχείο, που περιλαμβάνει ποικίλο υλικό. Το Αρχείο αφορά τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο ίδρυμα Αριστοτέλης από το 1943 στην Θεσσαλονίκη, την μετανάστευση του στην Βραζιλία, καθώς και τα ταξίδια του από το 1958 έως το 1980 ως ναυτικός και πολλά μεταγενέστερα έγγραφα. Μεταξύ υπάρχουν επιστολές από τρίτους, έγγραφα και φωτογραφίες που αφορούν τον ίδιο, τις καθημερινές του στιγμές στην θάλασσα καθώς και τις εταιρείες με τα πλοία των οποίων ταξίδεψε. Δεσπόζουσα θέση στο Αρχείο του καταλαμβάνουν τα ποιήματα του και ένα προσωπικό χειρόγραφο κείμενο υπό την μορφή αυτοβιογραφίας. Από το Αρχείο αυτό, με βάση έγγραφα από κρατικούς και ιδιωτικούς φορείς του εσωτερικού και εξωτερικού, αλλά κυρίως μέσω του προσωπικού χειρόγραφου του Κουναδίνη, αντλήθηκαν οι πληροφορίες για την απόπειρα διάσωσης στις 6 Μαΐου 1959 του Νορβηγού ναυτικού Arne Hansen ή απλά Χάνσεν, όπως τον αποκαλούσε ο Κουναδίνης.



Η ναυτολόγηση από την Βραζιλία

Το 1943 ο Κουναδίνης σε ηλικία 10 ετών, δόθηκε στο Εθνικό Ίδρυμα Προστασίας Απόρων Παίδων Μακεδονίας το οποίο μεταγενέστερα ονομάστηκε Αριστοτέλης. Στο ίδρυμα παρέχονταν τροφή, στέγη αλλά και τεχνική εκπαίδευση για το μέλλον. Τα σκληρά εκείνα χρόνια της κατοχής σφυρηλάτησαν την προσωπικότητα του αλλά και την αντίληψη της συντροφικότητας που διέκρινε κατοπινά την ζωή του.

Στο ίδρυμα Αριστοτέλης παρέχονταν μια ικανοποιητική τεχνική κατάρτιση. Ο Κουναδίνης είναι τρίτος από δεξιά. 

Ημερομηνία: 8 Νοεμβρίου 1950.

Το 1952 ολοκλήρωσε την στρατιωτική του θητεία στο Πολεμικό Ναυτικό και έλαβε το πιστοποιητικό «Τεχνίτου 1ης Τάξεως Ηλεκτρικῶν ἐγκ/σεων φωτισμοῦ, κινήσεως» από την Διεθνή Επιτροπή Μετανάστευσης(ΔΕΜΕ) στην Θεσσαλονίκη. Το γεγονός αυτό του έδωσε την δυνατότητα να μεταναστεύσει στην Βραζιλία ως ειδικευμένος εργάτης την 7η Μαΐου του 1955 από τον Πειραιά. Τα χρυσά χρόνια όμως της βιομηχανικής ακμής της Βραζιλίας, αλλά και η ζωή του εργάτη δεν ενθουσίασαν τον Κουναδίνη του οποίου η ζωή άλλαξε ξανά όταν απέκτησε το ναυτικό του φυλλάδιο στις 2 Απριλίου 1958 από τo Βραζιλιάνικο Υπουργείο Ναυτικών(Ministerio Da Marinha) στο Πόρτο Αλέγκρε. Έπειτα ναυτολογήθηκε λίγες μέρες μετά, με το νορβηγικό τάνκερ M/S VENI μπαρκάροντας από την επαρχία Ρίο Γκράντε στις 14 Απριλίου 1958, όπως μας πληροφορεί έγγραφο της εταιρίας Smedvigs Tankrederi A/S, πλοιοκτήτρια τουVENI αλλά και το σχετικό συμβόλαιο. To VENI ήταν ένα τάνκερ εκτοπίσματος 10.297 τόνων, μήκους 159,6 μέτρων και η ναυτιλιακή σύμβαση που υπέγραψε ο Κουναδίνης περιέγραφε την ειδικότητα του ως Lettmatros, αντιστοιχώντας στην ιδιότητα του Νέου Ναύτη Καταστρώματος. Ο αυξανόμενος νορβηγικός στόλος από τάνκερ της εποχής χρειάζονταν άμεσα και ξένους ναυτικούς παράλληλα με το εντόπιο νορβηγικό ναυτιλιακό δυναμικό.

Το ναυτικό φυλλάδιο του Μ.Κουναδίνη που εκδόθηκε στο βραζιλιάνικο λιμάνι του Πόρτο Αλέγκρε την 15/4/1958. 

Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη.

Άνθρωπος στην Θάλασσα
Με τον καιρό οι σχέσεις του Κουναδίνη με τον Νορβηγό καπετάνιο του VENI, Mkvadshein έγιναν εγκάρδιες, ενώ το πλήρωμα τον αποκαλούσε Γκρεκέρ, δηλαδή Έλληνα, αφού ήταν ο μοναδικός Έλληνας ανάμεσα στα 16 μέλη του πληρώματος. 

Ο Μ. Κουναδίνης στο νορβηγικό πλοίο M/S VENI την περίοδο 1958-59. 

Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη.

Στις 6 Μαΐου του 1959 και ενώ το πλοίο είχε εισέλθει εντός του καναλιού που οδηγεί στο λιμάνι του Λίβερπουλ, το Queen’s Canal, επέβη επί του VENI μια ομάδα Άγγλων πιλότων. Ελάχιστη ώρα μετά ακούστηκαν φωνές. O Κουναδίνης εξήλθε στα εξωτερικά καταστρώματα και είδε έναν από τους ναυτικούς που ταξίδευε μαζί του, τον πενηντάχρονο Στούαρτ (αγγλιστί Steward), δηλαδή τον Αρχιθαλαμηπόλο του καραβιού, που το όνομά του ήταν Άρνε Χάνσεν, να βρίσκεται στην θάλασσα παλεύοντας με τα ισχυρά ρεύματα της περιοχής.

Χωρίς να χάσει χρόνο ο Κουναδίνης έβγαλε τα ρουχισμό του και βούτηξε στην παγωμένη θάλασσα προκειμένου να σώσει τον συνάδελφό του. Η επαφή με το νερό ήταν ιδιαίτερα επίπονη καθώς «ένιωσε χιλιάδες βελόνες να διαπερνούν το κορμί του» ενώ το νερό ήταν εξαιρετικά παγωμένο, κάνοντας «την καρδιά του να σφίγγει σε σημείο που να του κάνει δύσκολη κάθε κίνηση των μελών του κορμιού του». Η άνωση του νερού τον έφερε πάλι στην επιφάνεια και εντόπισε τον Χάνσεν λίγες γυάρδες μακριά του, και ο στόχος πλέον ήταν ένας: να κρατήσει τον Χάνσεν στην ζωή, που βλέποντας τον «άπλωσε τα χέρια του με λαχτάρα και ψιθυρίζοντας γκρέκερ-μιν-βεν (Έλληνα φίλε μου) προχώρησε προς το μέρος του».

Κολυμπώντας προς το μέρος του έπρεπε να αποφύγει να κρατήσει τον Χάνσεν από τα χέρια καθώς υπήρχε σοβαρός κίνδυνος ο Χάνσεν στην απελπισία του, να τους τραβήξει και τους δύο στον πάτο της θάλασσας. Με επιδέξιους χειρισμούς κολύμπησε φτάνοντας πίσω από την πλάτη του Χάνσεν και κρατώντας τον από το παλτό, που το φορούσε ακόμα, του κρατούσε όσο ήταν δυνατό το κεφάλι και το στόμα του έξω από το νερό για να μην πνιγεί. Εξαιτίας αυτού οι ώμοι του Κουναδίνη ήταν εκτός νερού και όπως αναφέρει στο χειρόγραφό του, για τον λόγο αυτό κρύωνε ακόμα περισσότερο. «Το κρύο ήταν τρομερό, του ήταν αδύνατο να συγκρατήσει τα σαγόνια που χτυπούσαν μεταξύ τους». Ενδεικτικά αναφέρεται στην The Liverpool Echo and the Evening Express, αγγλική τοπική εφημερίδα της 7ης Μαΐου 1959 που αφιέρωσε άρθρο για το περιστατικό, ότι οι θερμοκρασίες κοντά στο αεροδρόμιο του Λίβερπουλ κυμαίνονταν καθ’όλη την διάρκεια της μέρας από 2 έως 15 βαθμούς Κελσίου, [1] ενώ η μέση θερμοκρασία θαλάσσης τον Μάιο κοντά στην θαλάσσια περιοχή του Λίβερπουλ είναι από 9 έως 12 βαθμούς! [2]

Το πάνω μέρος του πρώτου φύλλου της εφημερίδας «The Liverpool Echo and the Evening Express» με ημερομηνία 7 Μαΐου 1959. Πηγή: Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη.

Ελάχιστη ώρα μετά «ένιωσε ένα πόνο στην μέση. Ένιωθε την ανάγκη κάπου να πατήσει τα πόδια του σε κάτι στέρεο, σε κάτι που να μπορέσει να σταθεί για λίγο και να ανανεώσει τις δυνάμεις του. Καταλάβαινε πως από την μέση και κάτω άρχιζε σιγά, σιγά να μην ορίζει τον εαυτό του» σύμφωνα με τα γραφόμενά του. Είναι παραπάνω από εμφανές ότι ο Κουναδίνης εμφάνιζε πλέον σημάδια προχωρημένης υποθερμίας, από την έκθεση στο κρύο νερό.

Ελάχιστα αργότερα τα μάτια του Κουναδίνη διέκριναν έναν άντρα που είχε φτάσει και αυτός στα όρια της σωματικής του αντοχής, [3] κολυμπώντας συνεχώς και διανύοντας πιθανότατα μεγάλη απόσταση αφού δεν φαινόταν κάποιο πλοίο στον ορίζοντα. Ο Έλληνας ναυτικός αναγνώρισε τον έναν από τους Άγγλους Πιλότους που είχαν έρθει στο VENI για να πιλοτάρουν το πλοίο για την άφιξη στο λιμάνι. Ο Άγγλος Πιλότος θα πρέπει να είχε πηδήξει στην θάλασσα λίγο αργότερα από εκείνον και επιτέλους τους είχε φτάσει κολυμπώντας, ενώ πλέον πάσχιζε και εκείνος να διατηρήσει τον Χάνσεν στην επιφάνεια. 

Η έρευνα και διάσωση του ναυαγού Χάνσεν κινητοποίησε μέρος των λιμενικών Αρχών στο λιμάνι, πιθανότατα μέσω ασυρμάτου από το VENI, ώστε κάθε πλοίο στην περιοχή να συνδράμει σε αυτή. Ελάχιστο χρόνο μετά την άφιξη του Άγγλου πιλότου τους πλησίασε ένα αγγλικό ρυμουλκό, το πλήρωμα του οποίου ανέλκυσε και τους τρεις στο κατάστρωμά του. Ο Κουναδίνης ένιωθε ακόμα ακμαίος ψυχικά όμως τα σώμα του ήταν πλέον πολύ αδύναμο και τα άκρα του παγωμένα. Αν και ο Κουναδίνης δεν το αναφέρει στο χειρόγραφό του, όπως πληροφορεί η Liverpool Echo, το ρυμουλκό αυτό ήταν το Christian.

Το ρυμουλκό που διέσωσε τον Χάνσεν εκτιμάται ότι θα ήταν ιδίου τύπου με το εικονιζόμενο ή αντίστοιχου εκτοπίσματος. Πηγή: liverpoolecho.co.uk

Προκειμένου να τους επαναφέρουν, οι ναυτικοί του αγγλικού ρυμουλκού, τους αφαίρεσαν τα βρεγμένα ρούχα, τους έβαλαν κοντά στην θέρμανση του πλοίου, με εντριβές και μαλάξεις με ουίσκι αφού το οινόπνευμα σπάνιζε, ενώ τους προσφέρθηκε τσάι και κονιάκ. Ο Κουναδίνης μάλιστα αναφέρει, ότι το πλήρωμα του ρυμουλκού τον είχε ξαπλώσει πάνω στο τραπέζι της κουζίνας κατά την διάρκεια των εντριβών. Τα πράγματα για τον Jansen ήταν δυσοίωνα καθώς του κάνανε συνεχώς τεχνητή αναπνοή ενώ δεν είχε καμία επαφή με το περιβάλλον γύρω του.

O καπετάνιος του Christian είχε καλέσει και αυτός τις τοπικές Αρχές ώστε να υπάρχει ασθενοφόρο με διαθέσιμη μπουκάλα οξυγόνου όταν θα κατέπλεαν στο λιμάνι. Φθάνοντας στο λιμάνι του Λίβερπουλ τα νέα της διάσωσης είχαν μαθευτεί ενώ σύμφωνα με την Liverpool Echo, τους περίμεναν στο λιμάνι δύο αστυνομικοί, οι λιμενικές αρχές, ένας γιατρός με ασθενοφόρο και το προσωπικό του, ενώ πλήθος κόσμου είχε μαζευτεί στην προβλήτα. Η ιατρική ομάδα που ανέβηκε στο ρυμουλκό συνέχισε αμέσως την τεχνητή αναπνοή παρέχοντας και οξυγόνο στον Χάνσεν. Όταν ο Κουναδίνης βγήκε στην ξηρά, φορούσε πλέον ζεστά ρούχα, όμως τα νέα ήταν αποκαρδιωτικά καθώς ο γιατρός του ασθενοφόρου μετά από άκαρπες προσπάθειες δύο συνολικά ωρών, δεν κατάφερε να επαναφέρει τον Χάνσεν στην ζωή. Σύμφωνα με την διάγνωσή του είχε υποστεί ανακοπή καρδιάς, αν και ο γιατρός δεν μπόρεσε να δώσει μια ξεκάθαρη απάντηση για το πότε σταμάτησε να χτυπά. Ο εικοσιεξάχρονος τότε Κουναδίνης, απέδωσε τον θάνατο του Χάνσεν στην μεγάλη του ηλικία, σε συνδυασμό με τις κακουχίες τις ζωής του σκεπτόμενος: «Άτυχε Jansen, ήταν στην ηλικία αρκετά μεγάλος και ίσως για αυτό δεν άντεξε».

Το ανδραγάθημα τους μαθεύτηκε και όλοι έδιναν το χέρι τους στον Κουναδίνη και στον Άγγλο πιλότο που έπαιρναν συγχαρητήρια από γνωστούς και αγνώστους. Προκειμένου να αναρρώσει πλήρως η υγεία του Κουναδίνη, η πλοιοκτήτρια εταιρία, τον άφησε εκτός καραβιού για λίγο χρονικό διάστημα, σε ένα ξενοδοχείο στο Λίβερπουλ. Ύστερα του δόθηκε εντολή να ταξιδέψει αεροπορικώς στην πόλη Ρόττερνταμ(Rotterdam) της Ολλανδίας ώστε να μπαρκάρει με άλλο τάνκερ της πλοιοκτήτριας, το Μ/Τ VESTAN. [4] Σε αναγνώριση του ήθους του και της γενναίας πράξης του, του δόθηκε σύμφωνα με τα γραφόμενά του καλύτερος μισθός και προαγωγή. Εκείνο όμως που τον ικανοποίησε περισσότερο ήταν η εκτίμηση των συναδέλφων του. Δεν τον έβλεπαν σαν ξένο όπως αναφέρει στον χειρόγραφό του, αλλά τον έβλεπαν και του μιλούσαν σαν κάτι περισσότερο από δικό τους.

Ο Μ.Κουναδίνης εν ώρα εργασίας στο επίστεγο του νορβηγικού M/T VESTAN.

To μετάλλιο 

Δύο μήνες μετά το VESTAN κατέπλευσε στην Σιγκαπούρη. Στην αλληλογραφία που παραλήφθηκε, υπήρχε ένα γράμμα με ημερομηνία αποστολής την 12η Ιουνίου 1959 από τον Βρετανικό Οργανισμό Ναυτικών Liverpool Shipwreck & Humane Society, όπου αναγράφονταν: 

« Please forward.  Mr Mantzuranis Kounadinia, Ordinary Seamam, m.t. Vestan

c/o Peder Smedvig, Stavanger, Norway». [5]

Ο οργανισμός αυτός που είχε ανθρωπιστικό χαρακτήρα, ιδρύθηκε το 1839 για να συνδράμει με σωστικά μέσα σε περίπτωση ναυαγίων και κινδύνων των πλοίων που ήταν νηολογημένα στο λιμένα και γύρω από το Λίβερπουλ, αλλά και για να βοηθά θύματα φωτιάς και σεισμών στην ευρύτερη περιοχή. Η επιστολή που παραθέτεται αυτούσια, είχε ημερομηνία την 12η Ιουνίου 1959 και ενημέρωνε τον βράβευσή του από την Liverpool Shipwreck & Humane Society:

Η πρώτη επιστολή της Liverpool Shipwreck & Humane Society.

«Γραμματέας και Ταμίας 

Πλοίαρχος L.F. Dodson

 Είμαστε στην ευχάριστη θέση να σας ενημερώσουμε ότι στην συνεδρίαση της Επιτροπής την περασμένη Τετάρτη, σας απονεμήθηκε το Χάλκινο Ναυτικό Μετάλλιο της Εταιρίας μας και το Πιστοποιητικό του.

Θα ενημερωθείτε περαιτέρω όταν αυτή η απονομή θα είναι έτοιμη για παρουσίαση.

Παρακαλούμε να ελέγξετε το όνομά σας και ενημερώστε μας με αποστολή.

                                      

     Πλοίαρχος L.F. Dodson(Ιδιόχειρη υπογραφή)

                                                         Ο Γραμματέας» 

Από το 1874 έως την 1η Ιουλίου του 2016 έχουν δοθεί συνολικά 2.065 Χάλκινα Ναυτικά Μετάλλια και ο Κουναδίνης είχε μόλις πληροφορηθεί ότι ήταν ένας από τους διακριθέντες της που είχαν τιμηθεί, για την ξεχωριστή ανδρεία στην διάσωση ή στην απόπειρα διάσωσης ζωής στην θάλασσα, ποτάμια, λίμνες ή κανάλια της ενδοχώρα. [6]

Η σεμνή βράβευση

Έξι μήνες μετά, το VESTAN κατέπλευσε στο λιμάνι του Λίβερπουλ και ελλιμενίστηκε στην ίδια προβλήτα, όπου o Κουναδίνης είχε φτάσει στην ξηρά μετά την προσπάθεια διάσωσης του Jansen. Ένας αξιωματικός του πληρώματος τον ειδοποίησε ότι τον ήθελε ο καπετάνιος.

«Ο νέος του καπετάνιος ήταν ένας πολύ ευχάριστος τύπος Νορβηγού και πολύ φίλος του προηγούμενου καπετάνιου που τον είχε πάρει από την Βραζιλία. Έτσι μπαίνοντας στο σαλόνι τον δέχτηκε εγκάρδια(τον Κουναδίνη), τον παρουσίασε σε τέσσερις Άγγλους αξιωματικούς του ναυτικού, που μόλις τον είδαν σηκώθηκαν από την θέση τους και του άπλωσαν το χέρι», [7] ως ένδειξη σεβασμού. O αρχαιότερος των Άγγλων αξιωματικών του καρφίτσωσε στο στήθος του το Society’s Bronze Marine Medal το μετάλλιο δηλαδή που είχε πληροφορηθεί λίγο καιρό πριν ότι θα του απονέμονταν. Κατόπιν ο ίδιος αξιωματικός του απένειμε και το γραπτό Πιστοποιητικό(Cerficate), στο οποίο αναγράφονταν και τεκμηριώνονταν η αξιέπαινη πράξη του Κουναδίνη στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού οχτώ μήνες πριν.

Το πιστοποιητικού για το Society’s Bronze Marine Medal για την αξιέπαινη πράξη του Μ. Κουναδίνη

Το Bronze Marine Medal που απονεμήθηκε στον Μ. Κουναδίνη

Η συγκινησιακή φόρτιση του Κουναδίνη ήταν πολύ μεγάλη και δάκρυα άρχισαν να κυλούν στα μάτια του χωρίς να μπορεί να τα συγκρατήσει. Ήταν τόσο απρόσμενη η επίσκεψη τους, αλλά πιο μεγάλη για αυτόν ήταν η τιμή που του έκαναν, αναγνωρίζοντας την αξία της πράξης του. Δυστυχώς η έλλειψη ικανής γνώσης της αγγλικής γλώσσας αλλά κυρίως η συγκίνηση που ένιωθε την στιγμή εκείνη, δεν τον άφηναν να αρθρώσει λέξη «αλλά και να καταλάβαινε πάλι θα του ήταν αδύνατο να απαντήσει». Με πολύ προσπάθεια κατάφερε να ευχαριστήσει τους Άγγλους αξιωματικούς έναν-έναν και βγήκε στο κατάστρωμα του πλοίου εμφανώς συγκινημένος, ενώ ο Καπετάνιος ανέλαβε να μιλήσει εκ μέρους του στους ξένους συναδέλφους. Ο Κουναδίνης ένιωθε τεράστια υπερηφάνεια και «ήταν αδύνατο να περιγράψει το τί αισθανόταν εκείνη την ώρα, πόσο ανάλαφρος ένιωθε, πόσο άξιος». Στο πρόσωπό του το ελληνικό φιλότιμο αλλά και η γενναιότητά του Έλληνα ναυτικού, είχαν βρει ακόμα μια φορά τον αντιπρόσωπό τους. Και μάλιστα η πράξη του είχε όχι μόνο καταγραφεί αλλά είχε αναγνωριστεί κιόλας από ένα διεθνούς φήμης Σύλλογο Ναυτικών!

Κάθε που έρχονταν στο Λίβερπουλ

Ο Κουναδίνης ταξίδευε μέχρι το 1980 φτάνοντας ως τον βαθμό του Ανθυποπλοιάρχου. Η οικογένειά του τον θυμάται να λέει ότι «είχε κάνει δυόμιση φορές τον γύρο του κόσμου». Η εύρεση τουλάχιστον τεσσάρων ακόμα συστατικών επιστολών από Καπετάνιους στα καράβια που μπάρκαρε, περιγράφουν με τα καλύτερα λόγια τον χαρακτήρα αλλά και τον επαγγελματισμό που τον διέκριναν, και υποδηλώνουν έναν ναυτικό με ήθος και αξιοπρέπεια για αυτό και οι Καπετάνιοι του τον πρότειναν σε οποιονδήποτε θα χρειάζονταν τις υπηρεσίες του. Αν και δεν μιλούσε αγγλικά τον καιρό που οι Άγγλοι Αξιωματικοί τον τίμησαν για την ανδρεία του, στο τέλος της θαλάσσιας υπηρεσίας η ανάγκη για τις απαραίτητες επαγγελματικές συνεννοήσεις τον έκαναν να συνεννοείται ούτε λίγο ούτε πολύ, σε εφτά συνολικά γλώσσες! [8]

Το λιμάνι του Λίβερπουλ στις μέρες μας. Πηγή: www.aerial Liverpool.co.uk

Καταπλέοντας και άλλες φορές ο Κουναδίνης στο Λίβερπουλ και περνώντας από το σημείο που βούτηξε στα παγωμένα νερά του Ατλαντικού για τον Xάνσεν, αναρωτιόνταν τι τον έκανε να ενεργήσει εκείνη την μέρα με τέτοια τόλμη αψηφώντας κάθε λογική. Και κάθε φορά ήταν σαν να άκουγε την φωνή του Χάνσεν να του φωνάζει «γκρέκερ-μιν-βεν». Σε ανάμνηση του Χάνσεν για να τον τιμήσει ο πολυγραφότατος Μαντζουράνης Εμμανουήλ Κουναδίνης έγραψε το παρακάτω ποίημα, [9] το οποίο παρατίθεται αυτούσιο από το Αρχείο:

Ο φίλος μου ο Χάνσεν

~

Ο Χάνσεν ήταν Νορβηγός, πολύ καλός μου φίλος

Μαζί του εταξίδεψα, πολύ καιρό στο veni

Πολλές φορές μου έδινε, κανένα σιγκαρίλος

Σοκολατάκια σε κουτί,κ μπύρα παγωμένη.

~

Ήταν ο Στούαρτ, κ γι'αυτό, κάθε κλειδί κρατούσε

Κ όπου κι'αν βρισκόταν, τα έπαιζε στα χέρια.

Τους άλλους τους απέφευγε, μόνος του μιλούσε

Κι'ολημερής σημείωνε, σε μπλόκ κ σε τευτέρια.

~

Μια μέρα τον συνάντησα, να έχει μαύρα χάλια

Είχε το πρόσωπο χλωμό, πρόωρα γερασμένο

Τα δάκρυα του έτρεχαν, πάνω σ'άδεια μπουκάλια

Κι'όταν με είδε, ψέλλισε με βλέμμα φοβησμένο.

~

Γκρεκερ-μιν-βεν μου φαίνεται, σύντομα θα πεθάνω

Είδα εχθές στον ύπνο μου, ένα κακό σημάδι.

Μαύρο πουλί καθότανε, στο κάσαρο επάνω

Κ μου πε να ετοιμαστώ, να φύγουμε στον Άδη.

~

Λίγο έξω από το Λίβερπουλ, επήραμε πιλότο

Κι'οι πιο πολλοί καθόμασταν, μες την τραπεζαρία

Ξάφνου από τ'αριστερα, ακούσαμε ένα κρότο

Φωνές τρεξίματα πολλά, κακό κ φασαρία.

~

Πετάχτηκα κ τι να δω, στην θάλασσα πεσμένος

Πάλευε με τα κύματα, γεμάτος αγωνία

Εφώναζε βοήθεια τρελός κι απελπισμένος

Ο καλός μου φίλος Χάνσεν, από την Λαπονία.

~

Στα ρέλια πάνω βρέθηκα, με ρούχο ένα μόνο

Κ με τα δόντια μου σφιχτά, στην θάλασσα βουτάω

Νιώθοντας ρίγος στο κορμί, κ στην καρδιά μου πόνο

Κι'αν γλύτωσα τον κίνδυνο, σε άγιο το χρωστάω

~

Τον κράταγα πολύ σφιχτά, πίσω απ'τον γιακά του

Παλεύαμε κι οι δυο μαζί, στα κύματα επάνω.

Σε μια στιγμή σταμάτησε, το κρύο την καρδιά του

Με πήρανε τα δάκρυα, άρχισα να τα χάνω.

~

Κάθε φορά όταν περνώ, του Λίβερπουλ τον Μπέι

Ακούω απ'τα κύματα, μία φωνή να βγαίνει

Γκρεκερ-μιν-βεν σ'ευχαριστω, λυπητερά μου λέει

Είμαι ο Χάνσεν που ' μασταν, μια φορά στο Veni».

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

[1] Πηγή: https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/. Ανακτήθηκε την 28/10/2020.

[2] Πηγή: https://www.seatemperature.org/europe/united-kingdom/liverpool-may.htm. Ανακτήθηκε την 27/10/2020.

[3] Στο νερό «ανάλογα με τον άνθρωπο, τον εξοπλισμό που φέρει και τις συνθήκες, η επιβίωση κυμαίνεται μεταξύ 3 και 40 ωρών. Στους 15οC μεταξύ 2 και 8 ωρών. Στους 10οC μεταξύ 1 και 4 ωρών και στους 4οC μεταξύ 30 και 90 λεπτών της ώρας». Πηγή: https://sups.gr/hypothermia/. Ανακτήθηκε την 17/12/2020.

[4] Το M/T VESTAN ήταν ένα τάνκερ 10.000 τόνων που είχε ναυπηγηθεί από την Smedvigs Tankrederi A/S το 1951 στην Σουηδία. Είχε μήκος 156,91 m, πλάτος 20.11 m και ύψος 11.27 m. Πηγή:https://www.sjohistorie.no/en/skip/31803/monstringer.

[5] Πηγή: Αρχείο Οικογένειας. Κουναδίνη. Πρόκειται για την πρώτη από τις δύο συνολικά επιστολές της Liverpool Shipwreck & Humane Society στο Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη.

[6] Πηγή:https://liverpoolshipwreckandhumanesoc.org.uk/the-marine-medal. Ανακτήθηκε την 3/11/2020.

[7] Πηγή: Χειρόγραφο Ε.Κουναδίνη.

[8] Πηγή : H προφορική μαρτυρία της κόρης του Βασιλικής Κουναδίνη στον γράφοντα.

[9] Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη. Ποίημα με τίτλο «Ο Φίλος μου ο Χάνσεν».

ΑΡΧΕΙΟ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

    • Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη.

    • British Newspaper Archives (7/5/1955). Rescue bid was in vain Seaman Drowned in Mersey, The Liverpool Echo and the Evening Express, 24,701.

    • Χασιώτης, Ι.Κ., Κατσιαρδή-Χέρινγκ, Ό., & Αμπατζή Α. Ε. (επιμ.) (2006), Οι Έλληνες στην Διασπορά 15ος -21ος  αιώνας, Αθήνα: Βουλή των Ελλήνων.

    • Δαμηλάκου, Μ.(2004), Έλληνες μετανάστες στην Αργεντινή(1900-1970), Διαδικασίες συγκρότησης και μετασχηματισμοί μιας μεταναστευτικής κοινότητας, Αθήνα: Ιστορικό Αρχείο, Πολιτιστική συμβολή της Εμπορικής Τράπεζας της Ελλάδος.

    • Βασιλειάδης, Ι., (2015). "Διαταραχές Θερμοκρασίας". Στο Βασικές αρχές εντατικής θεραπείας(σ.403-408), Αθήνα: Τμήμα Ιατρικής, Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. [ηλεκτρονικό βιβλίο] Διαθέσιμο στο: https://repository.kallipos.gr/handle/11419/5941.

    • Retersen, K. (1955), The Saga of Norwegian shipping, an outline of the history growth and development of a modern merchant marine, Oslo: Dreyers Forlag.

    • Ladage, J. (1955), Merchant Ships, a pictorial Study, Cambridge/Maryland: Cornell Maritime Press.

    • Polton, J.A., Palmer, M. R., & Howarth, M. J.(2011). Physical and dynamical oceanography of Liverpool Bay. Ocean Dynamics, 6, 1421. doi.org/10.1007/s10236-011-0431-6.

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

    • Ευχαριστώ από καρδιάς την οικογένεια Κουναδίνη και ιδιαιτέρως Βασιλική Κουναδίνη, κόρη του Έλληνα ναυτικού Μαντζουράνη Εμμανουήλ Κουναδίνη που μου εμπιστεύτηκε το Αρχείο Οικογένειας Κουναδίνη για την συγγραφή του παραπάνω άρθρου.

    • Ευχαριστώ τον συνταξιούχο Πλοίαρχο του Εμπορικού Ναυτικού Πέτρο Αγιάσογλου που μοιράστηκε μαζί μου τις βιωματικές εμπειρίες του για το λιμάνι του Λίβερπουλ αλλά και την ζωή των ναυτικών τα παλαιότερα χρόνια βοηθώντας στην ιστορική τεκμηρίωση του άρθρου.